Hoe om te gaan met de spreiding van voorzieningen (in kernen), kijkend naar trends en (demografische) ontwikkelingen? Wat betekent de veranderende rol van de gemeente en de veranderende vraag naar voorzieningen voor de voorzieningenstructuur?

Tijdens de bijeenkomst op 22 juni in het gemeentehuis van Bronckhorst zijn de deelnemers van het netwerk Kleine gemeenten hier dieper op ingegaan.

 

Tijdens de bijeenkomst  zijn er twee presentaties verzorgd. Anita Keita startte met een toelichting over de resultaten tot nu toe van de Bouwstenengroep die zich bezig houdt met voorzieningenplanning.

 

Presentatie voorzieningenplanning

Bij het plannen van voorzieningen kan onderscheid worden gemaakt tussen het oude en het nieuwe denken. Het oude denken laat zich kenmerken door blauwdrukken waarbij vastgoed vanuit een sectorale visie wordt benaderd. Vaak ligt de regie hierbij in handen van de gemeente. Zij neemt het initiatief tot ontwikkeling en geeft sturing aan het proces.  Een aanpak die op deze wijze plaatsvindt, kan in bepaalde situaties als wenselijk worden geacht. 

 

Echter de noodzaak om de touwtjes in handen te nemen is lang niet altijd aanwezig. Zeker nu gemeentelijke budgetten slinken en de burger meer verantwoordelijkheid krijgt, kiezen gemeenten steeds vaker voor een faciliterende rol. Van government naar governance. Ook wel het nieuwe denken genoemd. De gemeente ziet zich hierbij als partner binnen een netwerk van verschillende partijen. De samenwerkende partners uit het maatschappelijk veld geven daarbij invulling aan het proces. Ook wel de improvisatieruimte genoemd. Bij de ontwikkeling van voorzieningen vraagt dit om een andere aanpak. De praktijk laat echter zien dat de betrokken partijen worstelen met de verschillende visies die men op het vastgoed heeft.

 

De deelnemers van het netwerk herkennen dit en enkele hebben ervaring met de andere rol van de gemeente. De ervaringen zijn zowel positief als negatief, het blijkt lastig om zowel binnen de gemeente als bij de netwerkpartners deze rol duidelijk te krijgen en behouden. Verkokering tussen de verschillende gemeentelijk afdelingen wordt als één van de oorzaken genoemd. De afdeling jeugd en gezin blijkt bijvoorbeeld op geheel andere wijze aan te kijken tegen de ontwikkeling dan de afdeling onderwijs. Daarnaast blijkt men het vaak lastig te vinden om een duurzame visie uit te spreken over het vastgoed. Wat doen we bijvoorbeeld met het gebouw als de vergrijzingsgolf voorbij is?

 

Een betere afstemming tussen betrokkenen is gewenst. Het managen van verwachtingen speelt hierbij een belangrijke rol. Relevante vragen die de gemeente zichzelf dient te stellen zijn:

• wie neemt welke verantwoordelijkheid?
• wat is de gedeelde visie?
• welke onderdelen in het plan behoren tot de kerntaken van de gemeente?

Om hier op een juiste wijze sturing aan te geven, kan worden gedacht aan gemixte beleidsteams. Zodoende kan vanuit verschillende invalshoeken invulling worden gegeven aan een visie op het maatschappelijk vastgoed.

Rollen van de gemeente

Om de verschillende rollen te definiëren, kan aansluiting worden gezocht bij een recent geschreven artikel van Marc van Leent. Hierin worden een viertal archetypische rollen beschreven die de gemeente kan aannemen bij de planning van voorzieningen. Deze indeling is gebaseerd op een tweetal dimensies, namelijk

1. De mate waarop de gemeente actief stuur op vastgoed en
2. De mate waarop de gemeente stuurt op programma’s en subsidies.

Door beiden dimensies aan elkaar te relateren ontstaan een viertal rollen.

 

Privatisering sportaccommodaties gemeente Bronckhorst

De tweede presentatie is verzorgd door twee medewerkers van de gemeente Bronckhorst, Thijs Kiers, Beleidsmedewerker afdeling ontwikkeling en Martin Niesink, Coördinator cluster groen, afdeling beheer.

 

 

De gemeente Bronckhorst is een jonge gemeente die in 2005 is ontstaan uit een gemeentelijk herindeling en bestaat uit 43 kernen. Naast een vergroting van het inwonertal bracht dit ook een fikse toename van het aantal binnen- en buitensportaccommodaties met zich mee. Dit leidde tot de formering van een tweetal projectgroepen die als opdracht kregen om het eigendom, beheer en exploitatie van de verschillende sportaccommodaties op een eenduidige wijze vorm te geven.

 

Echter halverwege het proces deden zich een tweetal nieuwe ontwikkelingen voor. Op de eerste plaats werd men geconfronteerd met een collegebesluit met bezuinigingen en een terugtredende overheid in het vooruitzicht, werd de wens uitgesproken om de sportaccommodaties volledig te privatiseren. Daarnaast kwam krimp op de agenda. Met een teruglopend bevolkingsaantal ontstond de behoefte om gemeente Bronckhorst meer toekomst bestendig  te maken. Het beleid Toekomst Bestendig Bronckhorst werd opgesteld en leidde tot een bijstelling van de opdracht voor de projectgroepen. Het eigendom, het beheer en de exploitatie moesten vanaf nu volledig in handen komen van de gebruiker.

 

Naar verwachting zou dit de nodige gevolgen meebrengen voor de verschillende verenigingen in de gemeente. Gemeente Bronckhorst moest hierin duidelijk maken dat krimp gevolgen kan hebben voor het voortbestaan van diverse verenigingen en dat fusies onvermijdelijk zijn. Hiervoor maakte Martin gebruik van een ‘stoplicht’ schema zoals in de presentatie opgenomen. Hierdoor werd het voor de verenigingen duidelijk dat sommige in de (nabije) toekomst echt een terugloop van het ledenaantal krijgen. De gemeente heeft de verenigingen gevraagd toekomstvisies te maken. Hiervoor werd door de gemeente aan de verenigingen ter professionele ondersteuning een externe adviseur aangeboden. De verenigingen keken naar de toekomstige capaciteit, de mogelijkheid tot clustering, multifunctioneel ruimtegebruik en de rol van de gemeente daarin. De gemeente heeft daarin een faciliterende rol op zich genomen. Dit proces is in volle gang en levert de eerste resultaten op.

 

Een verdere privatisering werd vastgelegd in de perspectiefnota  2013-2016 buitensport. Doel van deze nota is om alle accommodaties te privatiseren voor begin 2013. Het beheer van de accommodaties zal met een afkoopsom worden overgeheveld naar de verenigingen. Dit geldt ook voor het eigendom en de exploitatie. In eerste instantie zal de gemeenten de verenigingen hierin ondersteunen door het vergeven  van subsidie per jaar per veld. Na vijf jaar zullen de verenigingen verantwoordelijkheid voor zichzelf moeten nemen.

 

Het viel de deelnemers van het netwerk op dat het bestuur en de politiek van de gemeente Bronckhorst duidelijk een keuze hebben gemaakt en hiervoor staan. Er komt krimp en wij, als gemeente, moeten bezuinigen en willen geen verantwoordelijkheid meer voor  beheer en exploitatie in (sport) voorzieningen. Ook is er duidelijk gekozen voor 5 kerndorpen en worden andere voorzieningen in kernen niet meer gesubsidieerd. De projectmatige aanpak op gemeente/dorp/kern niveau geeft een veel beter afwegingskader dan het situationeel beoordelen per voorziening. Deze leerpunten nam een ieder mee naar ‘huis’.

 

Volgende bijeenkomst

De besproken onderwerpen brachten de deelnemers van het netwerk de behoefte om de volgende bijeenkomst op 21 september stil te staan bij de vraag: ‘ Hoe ver kan je je terugtrekken in beheer en exploitatie van voorzieningen als gemeente?’  (bewonersbeheer versus toekomstbestendigheid)  en wat zijn de consequenties voor de gemeentelijke organisatie bij het wel of niet privatiseren? De wens is om dit onderwerp aan de hand van casussen te bespreken.

 

De bijeenkomst werd afgesloten met een korte rondleiding door het (duurzame) gemeentehuis en een lunch.

 

Meer informatie

• over voorzieningenplanning
• over voorzieningenbeleid