Op 24 mei 2013 gaan vastgoedprofessionals van Rotterdam, Oss, Utrecht, Dordrecht, Houten, Tilburg, Uithoorn, Roerdalen, Oegstgeest en bbn adviseurs met elkaar in gesprek over de consequenties van een plotselinge beëindiging van subsidies. We worden warm ontvangen bij de gemeente Breda door gastheer Willem Raaijmakers, hoofd vastgoed, en Gerard van Veggel, projectleider ‘afstoten achttien wijkcentra’.

Ervaringen uit Breda

Tijdens hun presentatie doen Willem en Gerard gedetailleerd verslag van de opgave waar zij voor zijn geplaatst en de manier waarop ze hier mee om zijn gegaan. In 2010 kregen zij de taak om vanaf 2013 structureel maar liefst 1,5 miljoen te bezuinigen op maatschappelijk vastgoed. Deze opgave is grotendeels gerealiseerd door achttien wijkcentra te sluiten en voor achttien andere centra een kostenneutrale exploitatie te bereiken.

Zij hebben hun doel bereikt door de wethouder actief in de communicatie te betrekken en er voor te zorgen dat deze consequent dezelfde boodschap bleef uitzenden. Tegelijkertijd is de ‘projectleider afstoten’ aangesteld en is de gemeente gestart met het project Stadsmakelaar om de vrijkomende panden ook daadwerkelijk te kunnen verkopen.

Het selecteren van de activiteiten en objecten die voor beëindiging resp. afstoting in aanmerking komen was een goed gestructureerd proces. Alle voorzieningen zijn eerst ‘gescoord’ op zes beoordelingscriteria. De uitkomsten van deze scores zijn breed gedeeld binnen de ambtelijke en politieke organisatie van de gemeente.

Doorgaan met het wijkcentrum als zelfstandige organisatie

Voor het afstoten van de achttien wijkcentra is door de gemeente een zorgvuldige communicatie ingericht met besturen en gebruikers. Daarbij is de mogelijkheid geboden om als zelfstandige organisatie verder te gaan, waarbij door de gemeente Breda begeleiding is aangeboden vanuit de Avans Hogeschool. Medio 2013 kan worden vastgesteld dat twee á drie wijkcentra daadwerkelijk de poging hebben ondernomen om een nieuwe, zelfstandige start te maken. Van de andere centra moeten we constateren dat de activiteit is beëindigd.

Lessons learned en aanbevelingen

In de discussie die volgt komen de volgende lessons learned en aanbevelingen op tafel:

• In Breda waren de buurthuizen allemaal om niet in gebruik gegeven, waardoor de beëindiging betrekkelijk gemakkelijk plaats kon vinden.
• Met enige verbazing is in Breda geconstateerd dat zodra de huisvesting niet meer gratis bleek te zijn, de activiteit ook niet meer nodig was. De verwachting was dat de activiteiten zich zouden verplaatsen naar andere locaties.
• Bij verkoop van gebouwen aan maatschappelijke organisaties moet rekening worden gehouden met het gevaar van staatssteun. Wanneer de verkoop plaatsvindt tegen de taxatiewaarde minus 30% mag dat in principe wel. Er worden dan wel aanvullende voorwaarden gesteld. Zo mag het object niet worden ingezet voor speculatie en wordt in de overeenkomst een gebruiksbeperking opgenomen voor een periode van 10 jaar.
• Geef wethouders nooit inzage in de boekwaarde, want dat beïnvloedt de opbrengst enorm (in negatieve zin).
• Burgers komen vaak naar het bestuur met de opmerking: dat pand staat toch leeg, dus… De gemeente Breda hanteert inmiddels de vaste lijn dat zodra en zolang er sprake is van actieve verkoop, het gebouw gesloten blijft. Ook daar is een rechte rug van de wethouder onontbeerlijk.
• De organisatie van de Stadsmakelaar bestaat uit 2 FTE.
• Kerkgenootschappen beschikken over vrij veel geld en melden zich relatief vaak als potentiele koper van de leeggekomen panden. Daarbij zijn er blijkbaar toch nog veel rijke mensen die het interessant vinden om een pand te kopen.

Vergelijkbare ontwikkelingen in andere gemeenten

• Rotterdam implementeert op dit moment op grote schaal de kostendekkende huur. Ook als gevolg daarvan komen er heel veel panden terug die moeten worden verkocht.
• In Oss is het makelpunt inmiddels online. Daarbij blijkt dat er heel veel ruimte beschikbaar is, ook bij derden. Elke kern heeft een eigen buurthuis. De gemeente gaat sturen op een betere bezetting en minder eigendom bij de gemeente. Dat gaat leiden tot een structurele besparing van 250.000 euro. De gemeente zet in op cocreatie met de burgers om de nieuwe voorzieningenkaart vorm te geven.
• In Tilburg wordt gezocht naar een manier om buurthuizen te verkopen aan de bestaande gebruikers.
• In Utrecht loopt het project ‘Vernieuwend welzijn Utrecht’. Het project moet leiden tot een beperking van het aantal accommodaties. Het vastgoedbedrijf heeft als taakstelling om 20 miljoen te verdienen met verkoop van vastgoed.

Afronding

We bedanken de gemeente Breda hartelijk voor de gastvrije ontvangst!