Op 28 maart komen het netwerk Beleid en Vastgoed, onderzoekers en ervaringsdeskundigen op het gebied van sociaal-ruimtelijke sturing bijeen voor een expertmeeting. Ze treffen elkaar in het monumentale gebouw van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Onderwerp van gesprek is de sociaal-ruimtelijke sturing door gemeenten. Deze expertmeeting is een gezamenlijk initiatief van Bouwstenen voor Sociaal en het PBL.

Aanleiding expertmeeting

Vorig jaar rondde het PBL een studie af over de ruimtelijke dynamiek van woonzorggebouwen en basisscholen en de gevolgen van vraagvolgende bekostiging. Uit dit onderzoek volgde de vraag of gemeenten wel genoeg instrumenten hebben om hun voorzieningen ruimtelijk te sturen.

Weerbarstige praktijk

Een aantal ervaringsdeskundigen schetst een weerbarstige praktijk van interactieve planning. Alleen al een samenhangend en toekomstgericht plan te maken voor voorzieningen die zowel toestemming krijgt van instellingen als bewoners is een hele opgave. En dan moet je nog beginnen met sturen.

De rol van de gemeente

Anderen geven aan dat gebouwen en grond nog steeds effectieve stuurinstrumenten zijn. Ook al heeft de gemeente geen directe zeggenschap over voorzieningen voor intramurale zorg, kan zij toch via het gericht aanbieden van grond verschil maken. De aanpalende WMO is ook een interessant instrument, omdat intramurale zorg bijna altijd gecombineerd wordt met lichtere vormen van WMO-gefinancierde zorg. En daar gaat de gemeente wel over.

Stuurinstrumenten Omgevingswet

Bijna alle deelnemers benadrukken het belang van 'zachte' stuurinstrumenten als gezamenlijke visievorming en netwerkontwikkeling. De nieuwe instrumenten van de Omgevingswet bieden overigens een mooi kader om visievorming een duidelijke plek te geven. Als stuurinstrument zijn Omgevingsvisie en Omgevingsplan wellicht minder bruikbaar. Je kan ongewenste ontwikkelingen wel verhinderen, maar gewenste ontwikkelingen niet afdwingen.

What’s next?

Er komen verschillende suggesties op de vraag naar mogelijk vervolgonderzoek door het PBL. De analyse van een  veranderlijke vraag naar voorzieningen is daar één van. We kunnen in elke wijk een school en zorgvoorziening willen, maar de praktijk wijst uit dat de burgers hun voorkeur volgen om hun voorzieningen buiten de wijk of zelfs buiten de stad te zoeken. Geldt dat voor sommige groepen meer dan voor andere? Hoe veranderlijk zijn die voorkeuren? Waarom en hoe zouden we dan nog ruimtelijk willen sturen?