Situatie
De gemeente Borger-Odoorn heeft zo’n 26.000 inwoners in 25 kernen. De grootste kern bestaat uit 5.036 en de kleinste uit 31 inwoners. Deze plattelandsgemeente hoort bij de tien grootste gemeenten van Nederland, qua oppervlakte. Daarnaast kent de gemeente een zand- en een veendeel, waarbij juist het veendeel wordt gekenmerkt door lintdorpen van een paar honderd meter breed en enkele kilometers lang.
Vanaf 1998 bleek dat ruim 100 gemeentelijke gebouwen niet aan de eisen voldeden; forse investeringen waren vereist. Reactie op deze stijgende kosten: bezuinigen middels het afstoten van gebouwen. Enkele jaren later werd ook duidelijk dat deze gemeente te maken kreeg met een daling van het aantal inwoners en met name jongeren. De gemeente Borger-Odoorn is nu een krimpgemeente, combinatie van ontgroening en vergrijzing.
Doel
Kosten terugdringen en passende voorzieningenplanning in (de kernen van) deze krimpgemeente.
Kenmerk aanpak
Omarmen krimp, leefbaarheid kernen, interactief
Aanpak
2002 - Het college start met Kern en Kader. Allereerst is in Kern en Kader I gekeken naar de kernenhiërarchie in de gemeente. De dorpen verschillen onderling en daarbij zijn er zes hoofdkernen aangewezen, kleine kernen en kleine kernen in het buitengebied.
2004 - In Kern en Kader II is berekend wat de gemeentelijke gebouwen gemiddeld per vierkante meter kosten. Dit gaf politiek een helder beeld van de kosten en de ruimte voor de toekomst. Er is een Normenkader vastgesteld voor Onderwijs, Bibliotheek, Peuterspeelzaalwerk, Jeugdsoos en Dorpshuis.
Vanaf 2007 - In Kern en Kader III is per kern gekeken naar de voorzieningen uit het Normenkader, in samenspraak met het dorp. De verwachting is dat het traject van Kern en Kader III in 2014 wordt afgerond.
2011 - Naast de gemeentelijke norm van vierkante meters hanteert het verzelfstandigd Openbaar Primair Onderwijs een minimumnorm van 50 leerlingen voor het primair onderwijs. Gevolg: drie scholen zijn gesloten en voor 2014 staan nog twee scholen op de nominatie.
Daarnaast heeft de gemeente Borger-Odoorn in 2011 via een schriftelijke enquête onder haar inwoners onderzoek gedaan naar de ‘ervaren leefbaarheid’ in alle dorpen van de gemeente. Focus is de beleving van burgers. I.c.m. een score voor bereikbaarheid van de dorpen geeft dit een beeld van de ‘veronderstelde leefbaarheid’.
2012 - Eerder werd uitgegaan van zes hoofdkernen. Uit de enquête bleek echter dat de bewegingen van mensen binnen de gemeente kan worden ingedeeld in vier leefgebieden, niet gebonden aan gemeentegrenzen. Minder maar beter, oftewel kwaliteitsverbetering is altijd een uitgangspunt geweest. Door krimp loopt men tegen de grenzen aan van het beleid van de zes hoofdkernen, waardoor de leefbaarheid onder druk komt te staan. Om de kwaliteit te kunnen behouden, is in april 2012 de indeling van zes hoofdkernen naar vier leefgebieden vastgesteld door de gemeenteraad.
Aanvullende informatie
- Kern en Kader I, Gemeentelijke visie op de kernen van Borger-Odoorn (Borger-Odoorn, 2003). Nota met betrekking tot de gemeentelijke kernstructuur.
- Kern en Kader II (Borger-Odoorn, 2004). Nota met uitgangspunten en criteria met betrekking tot onderhoud en investeringen voor infrastructuur en voorzieningenniveau voor de diverse kernen binnen de gemeente.
- Kern en Kader III (Borger-Odoorn, 2007). Nota resultaten toetsing gemeentelijke voorzieningen aan criteria en uitgangspunten volgens nota Kern en Kader 2.
- Nota Leefgebieden I, Van zes hoofdkernen naar vier leefgebieden (Borger-Odoorn, 2012). Kaderstellende notitie, waarin de overgang van zes hoofdkernen naar vier leefgebieden wordt beschreven middels proces, resultaten leefbaarheidsonderzoek en uitwerking.